Czasy, w których, jak mawiał klasyk Zenon Solski, prawdziwy rolnik gospodarzył, hodując świnkę, krówkę i kurki dawno już minęły. Obecnie osoby prowadzące działalność rolniczą to przedsiębiorcy w potocznym rozumieniu, którzy podejmują szerokie działania, zarządzają i inwestują. Nic w tym dziwnego, że kontrola nad posiadanym majątkiem, należnościami lub zobowiązaniami leży w ich interesie. Jednym ze sposobów na jej zapewnienie jest prowadzenie pełnej księgowości, która w niektórych sytuacjach jest obowiązkowa. Kiedy rolnik musi ją prowadzić? Czy należy się jej obawiać?
Pełna księgowość dla rolnika – obowiązek czy wybór
Zasadą jest, że rolnik, który prowadzi gospodarstwo rolne, z którego uzyskuje dochód, nie musi wykazywać przychodu do opodatkowania PIT, a płaci on jedynie tzw. podatek rolny. Zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 roku o podatku rolnym jego wysokość zależy przede wszystkim od liczby hektarów posiadanych przez rolnika. Sytuacja ulega jednak zmianie wtedy, gdy rolnik zaczyna osiągać określone przychody ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych.
W wypadku, gdy przychody netto za poprzedni rok obrotowy osiągną co najmniej równowartość w złotówkach 2 milionów euro, wówczas rolnik traktowany jest jak każda inna osoba fizyczna, o której stanowi art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości. Tym samym spoczywa na nim obowiązek prowadzenia pełnej księgowości z wszelkimi jej konsekwencjami. Ustawodawca wskazał jakie elementy powinny zawierać wpisy w księgach, a także, w jaki sposób powinny być one dokonywane tj. trwały i bez możliwości zmian lub dopisków w późniejszym okresie. Zastrzegł ponadto, że księgi rachunkowe powinny być prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie oraz na bieżąco. Wymogi te spełnia pełna księgowość dla rolników.
A jak wyliczyć, czy w minionym roku obrotowym osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo rolne przekroczyła ustawowo określony limit i czy powstał obowiązek prowadzenia ksiąg? Zgodnie z kursem ogłoszonym przez NBP w pierwszym dniu roboczym października 2023 roku, który wyniósł 4,6091 zł/euro limit ten wynosi 9 218 200 zł.
Należy jednak podkreślić, że w sposób szczególny ustawodawca uregulował sytuację rolników prowadzących działy specjalne produkcji rolnej. W jaki sposób rozliczają się oni z fiskusem?
Pełne księgi a działy specjalne produkcji rolnej
Pojęcie działów specjalnych produkcji rolnej zostało w sposób szczegółowy zdefiniowane w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zalicza się do nich:
- uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych,
- uprawy grzybów i ich grzybni,
- uprawy roślin in vitro,
- fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego,
- wylęgarnie drobiu,
- hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych,
- hodowlę dżdżownic, entomofagów, jedwabników,
- prowadzenie pasiek,
- hodowlę i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.
Rolnicy, których działalność związana jest z działami specjalnymi produkcji rolnej, podlegają obowiązkowi prowadzenia ksiąg rachunkowych jedynie wtedy, gdy zgłoszą zamiar prowadzenia takich ksiąg. Oznacza to zatem, że mają oni wybór formy opodatkowania.
Nasuwa się jednak pytanie, co w sytuacji, gdy nie zdecydują się na prowadzenie pełnej księgowości, a osiągnięty przez nich przychód przekroczy 2 miliony euro, o którym stanowi ustawa o rachunkowości? Odpowiedź jest prosta – nic, a z pewnością nie powstanie obowiązek prowadzenia ksiąg. Należy bowiem pamiętać, co kilkakrotnie podkreślali eksperci Ministerstwa Finansów, że do rolnika prowadzącego działy specjalne produkcji rolnej zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie ustawy rachunkowości.
Pełna księgowość dla rolnika – jak ją prowadzić?
Prowadzenie pełnej księgowości nadal budzi wiele obaw, w tym wśród rolników, na których ciąży taki obowiązek. Nic w tym dziwnego. To stosunkowo skomplikowany, a przede wszystkim czasochłonny sposób ewidencjonowania. Dziennik, księga główna i księgi pomocnicze, zestawienia obrotów i sald, wykaz aktywów i pasywów – lista dokumentów jest naprawdę długa. Ustawodawca szczegółowo określił także sposób prowadzenia ksiąg, a brak zachowania odpowiednich terminów i inne błędy mogą mieć poważne konsekwencje.
Jak zatem prowadzić pełną księgowość, będąc rolnikiem? Najlepszym rozwiązaniem wydaje się być powierzenie jej biuru rachunkowemu, które w sposób profesjonalny i rzetelny będzie dopełniać wszystkich formalności.
Jeśli szukasz obsługi księgowej dla Twojego gospodarstwa rolnego to zapraszamy do kontaktu z naszym biurem rachunkowym.
Zobacz również:
Pełna księgowość: Dla kogo i kiedy należy na nią przejść?